Bunjevački kulturni forum

Na poslednjoj skupštini Bunjevačke matice 2019. godine, obnovljen je Odbor za nauku sa dr Aleksandrom Raičem kao predsednikom. Usvojena je platforma aktivnosti Odbora (istraživački projekt i sesije Bunjevačkog kulturnog foruma).

Od marta 2020. godine aktivnost Foruma (u okolnostima pandemije korona virusa) oslanja se na komunikaciju članova Odbora za nauku putem e-mejl BKF biltena. Na stranicama ovog bloga publikuju se brojevi BKF biltena, plasiraju se obimniji tekstovi inicirani sadržajem Biltena i prilažu se odgovarajući komentari.

 

 

Izgradnja nacionalnog identiteta: Hrvati i Bunjevci

BUID1

Nastojanja Bunjevaca da sačuvaju svoj etnički identitet i da koriste pravo na samoidentifikaciju kao pripadnici bunjevačke nacionalne zajednice, nailaze na prepreke. Njihovu pozadinu čine procesi izgradnje titularnih nacija sa kojima Bunjevci dele sudbinu poslednja tri veka. Izgradnja hrvatske nacije jedna je od ovih idejnih i praktičnih otežavajućih okolnosti. Bez razumevanja tih okolnosti, posebno procesa izgradnje hrvatskog nacionalnog identiteta, započetog ideologijom Franje Tuđmana nakon 1990-tih godina, ne može se očekivati idejno profilisanje i demokratsko društveno delovanje bunjevačke zajednice.

Knjiga dr Aleksa J. Bellamy-a Formiranje hrvatskog nacionalnog identiteta : Viševekovni san? publikovana 2003. godine, jedna je od naučnih, kritičkih rasprava koja daje odgovore na naučno-teorijska kao i praktična pitanja s kojima se suočavaju ne samo Bunjevci. Prevod zaključnog poglavlja ove knjige e-novine Bunjevačka e-Biblioteka donosi u nekoliko nastavaka (prevod sa engleskog AR). (Videti Reference)

Bunjevačka e-Biblioteka

Šta je Bunjevačka e-Biblioteka?

Publicistička dilatnost, i istraživačka dilatnost koja joj prithodi, u
bunjevačkoj zajednici nije jednostavno ostvariv cilj. Obimno područje
nepoznatih društvenih, kulturnih, političkih i ekonomskih procesa, koji
bunjevačku zajednicu dovode u položaj malog ugroženog naroda, zahtiva
višegodišnju aktivnost tima profesionalno posvićenih intelektualaca.
U bunjevačkoj zajednici takih pojedinaca jedva se može nabrojat prstima
dviju rukivi. I nijedan od nji nije profesionalno angažovan u nikoj bunjevačkoj   instituciji na poslu naučnog razjašnjavanja etničkog i nacionalnog samoidentifikovanja Bunjevaca .

Nije stoga čudno, da se kulturna i publicistička produkcija Bunjevaca
pritežno izražava kroz tradicionalno-virsku folklornu aktivnost okrenitu
prošlosti, zaziruću od mučni problema savrimenog života. U isto vrime,
bunjevaštvo kopni. Smanjilo se demografski sa 21000 iz 1991. godine na
16469 u 2011. godini. Smanjili se nacionalno opridiljeni Bunjevci ispod
populacije, koja se, iako još pravno-politički zabranita, 1971. godine
potvrdila ko etnička zajednica od 18258 duša. Znak je to kako posustaje
elan generacije koja se otrgla iz nasilnog osporavanja prava Bunjevaca i
Šokaca na nacionalnu samoidentifikaciju iz 1945. godine.

Uporido sa ovim zabrinjavajućim trendovima, oko nas se odvijaje događaji
koji opominju al i upućivaje na šanse oporavka, obnavljanja i napritka
našeg naroda. Srbija se otvara šansama koje stvara rišavanje problema
koje prid Evropsku Uniju stavlja aktuelna izbeglička kriza, narušavanje
odnosa na Evroazijskom prostoru i u samoj Evropskoj uniji. Praćenje ovi
procesa i stvaranje jasnog proaktivnog pogleda u izglednu budućnost
Sridnje i Jugozapadne Evrope (Balkana), uslov je da se naš narod do
kraja 21. vika ne nađe med gubitnicima i svede se na hiljadu-dvi
nevidljivi pripadnika „egzotičnog etničkog relikta“.

Zadržavanje pogleda Bunjevaca na uskom vidokrugu Subotice i Sombora –
brez uspostavljenog osićanja zajednice sa Bunjevcima u Bajskom trouglu –
nemož izvest naš narod na put sa jasnom vizijom budućnosti. Taka vizija
stvara se kritičkim pritresanjom šansi koje pruža realna budućnost. Nije
to moguće brez oslanjanja na kritiku prošlosti i razvijavanja ideološke
magle, koju su ostavili nacionalizmi, čiji agresivni pohod je ostavio
traumu na dušama sviju naroda bivše Jugoslavije, a posebno mali naroda
kaki su i Bunjevci.

Bunjevačka e-Biblioteka, početak čijeg stvaranja ovde pridstavljamo,
namenita je razbistravanju idejnog horizonta bunjevačke nacionalne
zajednice radi njenog demokratskog konsolidovanja ko civilnog društva.
Taj je horizont zakrčen šumom protivrični ideološki putokaza i
zavodljivi raskršća izgrađeni od vrimena opšteg nacionalnog buđenja i
„priporoda“ okolni naroda. A upravo taki putokazi propagirani su med
Bunjevcima, brez naučne kritike ideološki konstrukcija njevog etničkog
identiteta, kako bi lakše pristali na stranačka ideološka svrstavanja i
nacionalna odrođavanja. Zahvaljujuć tim ideološkim iskrivljavanjima, naš
je narod danas nacionalno podiljen, iako mnogima med nama postaje jasno
da je opšta bunjevačka kulturno-civilizacijska osnova oslonac opstanka i
afirmacije naše zajednice kao uvažavanog demokratskog subjekta u našem
zavičaju – multinacionalnom srpsko-mađarskom regionu bunjevačkog
trograđa (Baja-Sombor-Subotica).

Kako je moguće prići na drugu stranu ideološkog smoga i dospit na
uzvišenje s kojeg puca pogled sa jasnom perspektivom održive budućnosti
Bunjevaca?

Teorijsko-kategorijalni okvir BeB

Moguće je to kad se svati realni proces razvoja bunjevačke zajednice
tokom poslednja četri vika. Drugim ričima, kad Bunjevci sebe razumidu
kao društvene subjekte, koji sami sebe etnički i nacionalno identifikuju
i organizuju svoju zajednicu kao sposobnu za opstanak i razvoj u
konkurenciji sa drugim okružujućim zajednicama. To je razvoj od (1)
etničke manjine rasuti i slabo povezani rodova, bratstava i plemena, šta
ji okuplja samo crkva (stanje iz 17-18 vika), priko (2) nacionalne manjine kojoj je država većinskog titularnog naroda dodelila (ili jim to osporava) taki status
zafaljujuć zaktivima instanci veliki sila el međunarodne zajednice, do
(3) nacionalne zajednice uspostavite zafaljujuć demokratskoj
konsolidaciji različiti ranije raštrkani etnički manjinski elemenata i
do (4) konstitutivnog naroda – posle Prvog svitskog rata među dilom
Bunjevaca očekivanog al neostvarenog statusa „četvrtog plemena“ ustvari
nacije u nekoj projektovanoj ali iluzornoj demokratskoj, federativnoj
državnoj zajednici južnoslovenskih naroda.

Istorijska saznanja pokazivaje kako su Bunjevci, u prvoj etapi svoje
etnogeneze i naciotvorstva, šta se završila krajom Prvog svitskog rata,
ispoljili snažnu istorijsku energiju al da nisu uspili izgradit sopstveno
konsolidovano civilno društvo. Zafaljujuć tome dospili su se izborit –
samo u Srbiji – za status nacionalne manjine. U tim statusu, njev razvoj
je osto na malim rezultatima koje mogu ostvarit političke stranke i
nepovezane NVO, kako to uvid u aktuelno stanje dva bunjevačka
nacionalno-manjinska korpusa pokaziva. Etapu snažnog solidarnog civilnog
društva Bunjevci dosad nisu dostigli. U tome je glavnina problema njevog
održivog razvoja u doglednoj budućnosti.

Ovo šta je maloprije naznačeno, naučna je hipoteza koja orijentiše
istraživačku aktivnost na stvaranju BeB. Brez razumivanja procesa
etničke i nacionalne samoidentifikacije Bunjevaca, koja dobija
društveno-politički izraz u četri naznačene istorijske etape njevog
organizovanja, nije moguće divanit o Bunjevcima kao istorijskom
subjektu. Kad se rasprava o Bunjevcima svodi na posmatranja i ideološke/
idejne intervencije drugih o prirodi, identitetu, istoriji i genezi našeg naroda, zanemaruje se suština bunjevačkog pitanja – ostvarivanja ljudskih i manjinskih, nacionalnih prava na kulturnu autonomiju onih dvadesetak hiljada nacionalno samoidentifikovanih pripadnika etničke grupe Bunjevaca u Srbiji i Mađarskoj (niki nalaze da je takođe rič i od oko jednog miliona bunjevačke populacije koja je važna al nevidljiva i zanemarena konstituanta u istrorijskom procesu hrvatskog naciotvorstva).

Mapa (plan) BeB stoga obuhvata i naučne, još više ideološke,
intervencije drugih, ne-bunjevačkih autora, o Bunjevcima. To su,
prvenstveno, pisci o Bunjevcima koji su učestvovali i danas tako
nastupaju, kao akteri državnog naciotvorstva u zemljama u kojima
Bunjevci žive i nastoje makar sačuvat, ako ne i u ranopravnoj miri,
razvit svoj kulturni, etnički i nacionalni potencijal. To su autori i
obimna literatura o Bunjevcima prvenstveno u Hrvatskoj, potom u Srbiji i
Mađarskoj. Tu spadaju i autori i literatura o Bunjevcima šta
institucionalno potiču iz Katoličke crkve kao i iz institucionalizovane
nauke širom svita. Naposlitku, pod ostalima podrazumivaje se autori i
literatura o Bunjevcima iz niza međunarodnih nacionalnih i naučnih
sredina (Crna Gora, BiH, SAD, Kanada, Austrija, …) koje Bunjevce
posmataju naučno, kao deo širih naučnoistraživačkih tema.

Ukrštanjem opisana dva krila bunjevačkog problema – tematike
odnosa Bunjevaca prema sebi i problematike intervencije
Drugih prema Bunjevcima, dobija se potpunija, pa i objektivnija slika
stanja i razvojnih šansi Bunjevaca, što čini jezgro nastojanja da se
stvori Bunjevačka e-Biblioteka ko korak prema enciklopediji bunjevistike.

Istraživačko-recenzentski postupak

Svrha aktivnosti na stvaranju Bunjevačke e-Biblioteke (BeB) je izbor
kritički procenjenih tekstova značajnih za sagledavanje ključnih
aspekata etničke i nacionalne samoidentifikacije Bunjevaca. Gore je
skiciran saznajni proces poimanja nacionalne samoidentifikacije
Bunjevaca. Taj proces operacionalizovan je kroz četri koraka –
istraživanja/trijaže ključnih riči na internetu, izboru uzorka autora i
tekstova, recenziranja izabranih tekstova, i završne diskusije i
izvođenja zaključka o autorima i tekstovima koji zasluživaje uključivanje
u bibliografiju BeB.

Postupak izvođenja i prikazivanja istraživačko-recenzentskih aktivnosti
na e-mejl stranicama BeB je sledeći:

1-Pregled teme na internetu – prvi uvid u relevantne www stranice u vezi
sa ključnim ričima koje čine saznajno-analitički okvir
samoidentifikacije Bunjevaca, unakrsno povezivanje leve i desne strane
saznajnih kategorija BeB (Bunjevci o sebi AND Drugi o Bunjevcima) –
upućivanje na linkove šireg uzorka institucija, autora i tekstova;

2-Izbor autora i tekstova – prikaz idejno-teorijskih i metodoloških
pristupa izabranoj temi i izbor užeg uzorka autora i radova relevantnih
za bunjevačku zajednicu;

3-Recenzija izabranih tekstova – pisanje recenzije (poziv
zainteresovanim autorima na saradnju) – publikovanje na BeB integralnih
autorskih tekstova ili upućivanje na linkove tekstova postavljenih na
drugim internet stranicama;

4-Komentari – Diskusija – Zaključni sažetak – Upućivanje na komentare
na Blogu Bunjevačkog prigleda, kritički sažetak diskusije/komentara na
Blogu BP i zaključak na stranici BeB.

Ovaj postupak se oslanja na Docear platformu i njen rezultat – mapu uma
(Mind map) BeB – ova mapa može se timski razmenjivati, dopunjavati,
anotirati.

Videti URL: http://www.docear.org/ (besplatna aplikacija se preuzima sa
ove stranice)

***
Cili postupak izrade i publikovanja bunjevačke literature i njeni autora
na Bunjevačkoj e-Biblioteki, upućiva na identifikovanje i promovisanje
objavljeni tekstova o Bunjevcima u savrimenoj e-publicistici, putem
njihove kritičke recenzije, na pridstavljanje radova i njevih autora
široj, posebno bunjevačkoj čitalačkoj publici i na pružanje prilike
autorima, posebno bunjevačkim, za pokretanje pitanja od šireg značaja za
bunjevačku zajednicu.
AR

Početak e-mejl promocije Bunjevačkog prigleda

Juče, 1. septembra 2015 godine na platformi e-mejl marketinga Benchmark, Bunjevački prigled je počeo korišćenje ovog danas rasprostranjenog načina sopstvene promocije. Mali izdavači, sa oskudnim finansijama, na ovaj način mogu izaći iz ograničenog prostora male čitalačke publike. Benchmark platforma je jednostavna i besplatna (do utvrđenog broja poslanih e-mejl kampanja), sa modernim likovnim rešenjima i mogućnostima praćenja marketinških efekata.

Na početku prve e-mejl kampanje, upućena je sledeća poruka:

Poštovani ,

Ovim počinje publikovanje e-novina Bunjevačkog prigleda – pratećeg povremenog dodatka Bloga ovog glasila Udruženja građana Bunjevci iz Novog Sada. Nadam se da ćete pratiti ove stranice i dati priloge njegovom nastojanju da bude posmatrač i kritički izviđač kulturnih i društvenih procesa u našoj zajednici.

Lip pozdrav

Profesor A. Raič

http://www.benchmarkemail.com/?p=500289

Najava koalicije Bunjevaca i bunjevačkih Hrvata

Blaško Gabrić uputio je 14. avgusta 2015. godine Pozivnicu svim Bunjevcima u Subotici i okolini – AJMO ZAJEDNO! (Hrvatskim Bunjevcima, Jugoslovenskim Bunjevcima, neopredeljenim Bunjevcima i Bunjevcima)

Gabrićeva pozivnica je prva javna manifestacija približavanja i uspostavljanja koalicije kojoj je podsticaj (svakako na hrvatskoj strani) dao dr Ivo Josipović, prethodni Predsednik Republike Hrvatske. Gabrićevo prihvatanje saradnje je gambit bez jasnog sagledavanja posledica. Gambit koji žrtvuje piona (kojeg?), bez neophodne konkurencijske etape razjašnjavanja, dijaloga (bez razvijanja figura i odmeravanja namera i snage partnera). Odgađa se kritika ideologije, čišćenje odnosa od raskola i asimilacionističkih aspiracija prema Bunjevcima, svih provenijencija (skoro svi su prozvani u Gabrićevom pozivu, osim prosrpskih Bunjevaca!?).

Ovaj taktički potez može se razumeti kad se shvati važnost političke repre-
zentacije većine bunjevačkog etničkog korpusa (naroda) pred srpskom (i hrvatskom) državom i pred međunarodnom zajednicom. To je motiv strančarenja među Bunjevcima: ko će osvojiti monopol pregovaračkog autoriteta uime bunjevačke nacionalne manjine?

Različita su nastojanja uspostavljanja dijaloga (očigledne su težnje participacije u vlasti a jedva se nazire programska težnja demokratske i idejne konsolidacije bunjevačkog civilnog društva). Gabrićev poziv na predizbornu koaliciju više je taktički probni balon nego promišljen program. Došao je bez prethodno razjašnjenih uzroka i shvaćenih posledica bunjevačko-hrvatskog približavanja. Nazire se pragmatizam i kratkoročni interes pokretača (divan nuz krumpiraču) ali i dugoročnija strategijska računica njegovih partnera (tragom Josipovićeve novogodišnje poruke za 2012 godinu).

Engleski originalni tekst Bunjevac Portala, sa prevodom na srpski jezik

BEC 2

The status of the Bunjevac is vague, and it is considered a dialect of “ Croatian“ by some Croatian linguists. According to the 2002 census in Serbia, some members of the Bunjevac ethnic community declared that their native language to be Croatian or Serbian. This does not mean that they do not use this specific dialect, but merely that they don’t consider it sufficiently distinct from the aforementioned standard languages to register as speakers of a separate language. However, those Bunjevci who declared Bunjevac to be their native language consider it a separate language (https://en.wikipedia.org/wiki/Bunjevac_dialect).
Status Bunjevačkog [jezika] je nejasan, a smatra se dijalektom „Hrvatskog“ od strane nekih hrvatskih lingvista*. Prema popisu [stanovništva] iz 2002. godine u Srbiji, neki pripadnici bunjevačke etničke zajednice izjavili su da je njihov maternji jezik hrvatski ili srpski. To ne znači da oni ne koriste ovaj specifičan dijalekt, nego samo da ne smatraju da se on dovoljno razlikuje od gore navedenih standardnih jezika da bi se registrovali kao govornici posebnog jezika. Međutim, oni Bunjevci koji su se izjasnili da je Bunjevački njihov maternji jezik smatraju da je on poseban jezik.
[*] “Croatian” referenca na hrvatsko izdanje Wikipedije. (Napomene A.R.)

“Marija Ilic, an anthropologist and linguist at the Serbian Academy of Sciences and Arts’ Institute of Balkan Studies: …the effort to standardize and teach the Bunjevac tongue is an extension of a two-decade-long process of cultivating branches of Serbo-Croatian – Bosnian, Croat, Montenegrin, and Serbian – which some linguists believe was and remains one language” (In Serbia, a Textbook Case of Identity Politics; Uffe Andersen, (www.tol.org/client/article/24494-in-serbia-a-textb).
„Marija Ilić, antropolog i lingvista u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti iz Instituta za balkanske studije: … napor da se standardizuje i uči bunjevački govor je produžetak dvadeset godina dugog procesa negovanja grana srpsko-hrvatskog – bosanskog, hrvatskog, crnogorskog, i srpskog – za koji neki lingvisti veruju da je bio i dalje ostaje jedan jezik „.
The oldest writers who worked among the Bunjevci called their language the same name as other writes in other Croatian regions. Fr. Mihajlo Radnic said that he wrote in a Slavic-Bosnian language or an Illyrian idiom; Antun Jospi Knezovic calls his language Illyrian-Slavic; Fr. Emerick Pavic, Illyrian or dalmatian; Fr. Grgur Pestalic, Slavic; Ivan Ambrozovic, Dalmatian, etc. Meanwhile like other Croats, the Bunjevci called their language Croatian long before the First World War. The Bunjevci speak a Stokavian Ikavian dialect like the other Croats who speak Ikavian (www.croatianhistory.net/etf/bunjevci.html).

Najstariji pisci koji su radili među Bunjevcima zvali su svoj jezik istim imenom kakosu i drugi pisali u drugim hrvatskim regijama. Fr. Mihajlo Radnić je rekao da je on pisao na slovensko-bosanskom jeziku ili ilirskim idiomom; Antun Josip Knezović nazivao je svoj jezik ilirsko-slovinskim; Fr. Emerick Pavić, ilirskim ili dalmatinskim; Fr. Grgur Pestalic, slovenskim; Ivan Ambrozovic, dalmatinskim, itd Međtim kao i drugi Hrvati, Bunjevci su svoj jezik zvali Hrvatski dugo pre Prvog svetskog rata. Bunjevci govore štokavski ikavski dijalekt kao i drugi Hrvati koji govore ikavski.
Bunjevci (Serbo-Croatian pronunciation: [bǔɲeːʋtsi] or [bǔːɲeːʋtsi]) are ethnic group living mostly in the Bačka region of Serbia (province of Vojvodina) and southern Hungary (Bács-Kiskun county, particularly in the Baja region). They presumably originate from western Herzegovina, from where they migrated to Dalmatia, and from there to Lika and Bačka in the 16th and 17th century. Bunjevci who remained in Bosnia and Herzegovina, as well as those in modern Croatia, today maintain that designation chiefly as an ethno-regional identity, and often declare themselves as Croats. Bunjevci are Roman Catholic, and speak with an Ikavian accent (Serbo-Croatian language) with certain archaic characteristics. During the 18th and 19th century, they formed a sizable part of the population of northern Bačka, but many of them were gradually assimilated into Hungarians ( wikipedia.org/wiki/Bunjevci).

Bunjevci (srpsko-hrvatski izgovor: [bǔɲeːʋtsi] ili [bǔːɲeːʋtsi]) su etnička skupina koja živa uglavnom u Bačkoj u Srbiji (Vojvodine) i južne Mađarske (Bač-Kiskun, posebno u Baja regiji). Oni po svoj prilici potiču iz zapadne Hercegovine, odakle su migrirali u Dalmaciju, a odatle do Like i Bačke u 16. i 17. veku. Bunjevci koji su ostali u Bosni i Hercegovini, kao i oni u modernoj Hrvatskoj, danas čuvaju ovu oznaku uglavnom kao etno-regionalni identitet, a često se izjašnjavaju kao Hrvati. Bunjevci su rimokatolici, a govore ikavskim akcentom (srpsko-hrvatskim jezikom) sa određenim arhaičnim karakteristikama. U toku 18. i 19. veka, činili su znatan deo stanovništva severne Bačke, ali mnogi od njih su postepeno asimilirani u Mađare.

Search terms: alcotmány, Anthropology, Balkan, Budapest, Bunjevac, Bunjevac minority, bunjevački Hrvati, Bunjevački Nationalni Savet, bunjevački pisama, Bunjevački plesovi, bunjevački rečnik, Bunjewatzen, Bunjevci, bunyevácok, constitution, Council of Europe, Croatia, Croatian Academy of Sciences and Arts, Croation minoritys, Ethnology, European Charter for Regional or Minority Languages, evaluation report, Framework Convention for the Protection of National Minorities, Hrvatska Bunjevci, Hrvatska manjina u Srbiji (npr. Bunjevci i Šokci), Hrvatsko Nacionalno Vijeće, Hungary, Hungarian Academy of Sciences, Kin-state and external citizenship policy, mađarski bunjevački hrvati, Magyarország, Minority Policy in Croatia, Minority Policy in Hungary, Minority Policy in Serbia, Minority Policy in Vojvodina,OSCE, Sombor, South Slavic languages, Subotica, Tambura,Treaty of Trianon, ustav, Vojvodina, Vojvodina Academy of Sciences and Arts, Zagreb. [*]       [*] Naglasak je na bunjevačkim Hrvatima, hrvatskoj manjini u Srbiji (Hrvati-Bunjevci). Nacionalno samoidentifikovanje Bunjevaca i razlikovanje od Hrvata pominje se samo u odrednici (tagu) Bunjevački nacionalni savet.
Events 2015-2016
August 9th, 2015: Dužijanca – harvest parade in Subotica, Vojvodina (Serbia).
Događanja 2015-2016
9 Avgust 2015: Dužijanca – žetvena parada u Subotici, Vojvodini (Srbija). [*]
[*] Navedenog datuma Dužijance – žetvene parade u Subotici održana je manifestacija hrvatske nacionalne manjine u Srbiji. Datum održavanja Dužijance kao nacionalnog praznika bunjevačke nacionalne manjine u Srbiji je 15. Avgust. Ove, 2015. godine ova manifestacija Bunjevaca ne-Hrvata održava se 17. Avgusta u Subotici u organizaciji Nacionalnog saveta bunjevačke nacionalne manjine.
The Bunjevac European Center is a NGO established in the Netherlands in the year 2015. The main goal of the foundation is to promote the Bunjevac heritage: Bunjevac dialect/minority language, literature, multilingual education, genealogy, folkdance, folk music, art, handicraft, history, Bunjevac costumes and customs. We encourage: faith, caritas; economic, political, and democratic development.
Bunjevački Evropski centar je nevladina organizacija osnovana u Holandiji 2015. godine. Glavni cilj osnivanja je da promoviše Bunjevaćku baštinu: Bunjevački dijalekt / manjinski jezik, književnost, višejezično obrazovanje, genealogiju, narodne igre (folklor), narodnu muziku, umetnost, rukotvorine, istoriju, bunjevačku nošnju i običaje. Ohrabrujemo: vera, dobročinstvo (Caritas); ekonomski, politički, i demokratski razvoj.
The Bunjevac heritage is more than only folklore; it is a way of life for many families with Bunjevac ancestors. Folk customs, language, belief and nobilities are identity manifestations of a culture, ethnic minority, and a Nation.
Bunjevačke nasljeđe je više nego samo folklor; to je način života za mnoge familije sa Bunjevačkim precima. Narodni običaji, jezik, vjerovanja i plemstvo (nobilities) su manifestacije identiteta jedne kulture, etničke manjine, i nacije.

The historical and political background of Hungary, Croatia and Vojvodina is complex. They are more than only neighbours – they share identical ethnographic characteristics and family bonds. The awakening identity process of the Bunjevci is still ongoing.
Istorijska i politička pozadina Mađarske, Hrvatske i Vojvodine je složena. Oni su više nego samo susedi – oni dele iste etnografske karakteristike i porodične veze (bonds). Buđenje identitetskog procesa Bunjevaca je još u toku.
You can text your message in Bunjevac, Croatian, Dutch, English, German, Hungarian or Serbian.
Možete pisati vaše poruke na bunjevačkom, hrvatskom, holandskom, engleskom, nemačkom, mađarskom i srpskom.

Dr. M.Sc. D. Kostadinović

BUNJEVAC EUROPEAN CENTER
Rijneveld 103
2771 XW Boskoop
The Netherlands
T: +31(0)6-19913324
E: bunjevac.european.center@gmail.com
Skype: bunjevac.european.center
KvK 63008203
Straw painting, artist Szalma Pékec, Hungary

Naknadno je naznačen glavni urednik Portala (bez navođenja Borda Bunjevačkog evropskog centra kao vlasnika i odgovornog uredništva).
Slamarski umetnik Salma Pekeč, Mađarska

Revelation 12.1.,2.: „A great sign appeared in the sky, a woman clothed with the sun, with the moon under her feet, and on her head a crown of twelve stars. She was with child and wailed aloud in pain as she labored to give birth.“
Otkrovenje 12.1., 2 .: „veliki znak se pojavio na nebu, žena obučena u sunce, s Mesecom pod nogama, a na glavi kruna od dvanaest zvezda. Bila je sa detetom i jadikovala se naglas u boli trudeći se da se porodi.“

„The flag of Europe is the flag of Our Lady“.
Arsène Heitz, 1987
„Zastava Evrope je zastava Gospe“. Arsène Heitz, 1987

Osnivačko spoticanje Bunjevačkog evropskog centra

BEC 1

Bilo je dovoljno nepunih pet meseci (Između marta i jula tekuće godine) da se stekne iskustvo dobro zamišljenog i poželjnog ali s mukom ostvarljivog  projekta međunarodne promocije Bunjevaca.
Ideja osnivanja Bunjevačkog evropskog centra (BEC) dočekana je među Bunjevcima, uključujući Bunjevački nacionalni savet, sa dobrim željama i podrškom. Sa ufanjem u dobre izglede evropske promocije interesa Bunjevaca, kao posebne nacionalne manjine u Srbiji, delegacija iz Subotice stavila je potpis na dokumenta o osnivanju ovog Centra u Holandiji [1].
Početkom jula nepoznati editor postavio je na internet Bunjevci Portal, kao zvanični sajt Bunjevačkog evropskog centra [2].Kad pregleda sadržinu i shvati idejnu orijentaciju ovog Portala, čitalac će lako konstatovati da on promoviše bunjevačke Hrvate, hrvatski identitet Bunjevaca, dakle, suprotnost onoga što su osnivači Bunjevačkog evropskog centra nameravali. Razumevanje ovog obrta zahteva svestraniju analizu aktuelnih zbivanja u bunjevačkoj zajednici i njenom okruženju.
Analize i razmatranja okolnosti koje su pratile poslednje izbore za Bunjevački nacionalni savet i prve korake uspostavljanja dijaloga između Bunjevaca i bunjevačkih Hrvata, mogu poslužiti kao uvod u ova najnovija zbivanja i idejna strujanja u bunjevačkom političkom i civilnom društvu. Pomenute analize i razmatranja publikovani su u poslednjoj svesci Bunjevačkog prigleda 3/2014 postavljenoj na ovom blogu.
Pristup sajtu Bunjevci Portal sa ove adrese:
http://bunjevac.org.basekit-website.eu/

[1] Videti: U Holandiji osnovana Fondacija „Bunjevački evropski centar“, Bunjevačke novine, broj 119. maj 2015. str. 10-11. URL: http://www.bunjevci.net/images/stories/downloads/Broj_119_2015.pdf

[2] Bunjevci Portal je anoniman, nigde nije navedeno nijedno ime ljudi koji ovaj sajt potpisuju i za njega preuzimaju odgovornost.

Engleski originalni tekst Bunjevci Portala, sa prevodom na srpski jezik, čitaoci mogu pročitati u narednom članku na ovom blogu. Reference na koje se ovaj tekst poziva, potvrđuju gore naznačenu orijentaciju editora Bunjevci Portala.

Posli dvi godine: blog Bunjevačkog prigleda – osmatračnica bunjevačke zajednice

Danas, 21. Jula 2015. godine nastavljamo tamo di smo stali prije dvi godine – 21. Jula 2013. godine. Šta je ti dana napisano o važnosti strategije razvoja kulturne autonomije bunjevačke zajednice, važno je i danas. Brez takog dokumenta, šta vodi pojedince i organizacije naše zajednice spram zajedničkog cilja – održanja etničke zajednice Bunjevaca i njenog razvoja ko realne bunjevačke nacionalne zajednice demokratski konsolidovane ko civilnog društva – ne možemo se nadat ravnopravnosti i prosperitetu Bunjevaca ko nacionalni manjina u Srbiji i Mađarskoj.
Inicijativa Odbora za nauku Bunjevačke matice od prije dvi godine, za pokretanje demokratskog procesa razvijanja kulturne strategije, ostala je čekat na polici, ko mlađa sestra one starije – stranačke politike, koja privlači poglede đuvegija. Nadmoć stranačkih, aktuelno-političkih tema, nad kulturno-identitetskim, etničkim i nacionalnim pitanjima, ophrvala je bunjevačke institucije i organizacije.
Na stranicama Bunjevačkog prigleda, posebno poslednjeg broja, pažljiv štioc će dobit informacije i analize takog sadašnjeg stanja naše zajednice.
Na ovom blogu Bunjevačkog prigleda nastojaćemo pratit strujanja ideja i sprovođenje projekata naši organizacija a i taki zbivanja u kulturnom i društvenom okruženju s kojim se bunjevačka zajednica suočava.
Po zamisli daljeg publikovanja ovog bloga Bunjevačkog prigleda, njegova je glavna uloga izviđača – posmatrača, onoga šta prati, motri, prigleda i procinjiva zbivanja u bunjevačkoj zajednici, šta ko divani u javnosti, šta piše na internet stranicama, u novinama i u knjigama. Kritička, refleksivna društvena misao danas nam je potribna i mi se tom zadatku okrećemo. Tom zadatku je posvećena redakcija našeg Zbornika, širi autorski krug saradnika ko i pratioci našeg bloga čiji komentari i analize će naći misto na ovim stranicama.
Prof. A. Raič

Inicijativa Odbora za nauku Bunjevačke Matice

Dopis BNS i svim bunjevačkim institucijama i organizacijama 20.07.2013.

Poštovani prijatelji

U prilogu šaljem Poziv na saradnju u izradi Nacionalne strategije Bunjevaca u Srbiji. Ovaj posao je postao veoma aktuelan otkako Srbija počinje pregovore o pridruživanju Evropskoj Uniji. Bez usvojene nacionalne strategije svog razvoja Bunjevci se ne mogu uspešno uključiti u taj proces pregovora. To je zadatak koji moramo prihvatiti bez obzira na postojeće nesuglasice.
Molim vas da prihvatite saradnju sa Odborom za nauku Bunjevačke Matice kojem predsedavam. Svoju saglasnost za zaradnju, i ime osobe sa kojom ćemo ubuduće kontaktirati, molim vas da dostavite do početka avgusta.

Lip pozdrav

Prof. Raič

Prilog:

Bunjevačka Matica – Odbor za nauku

Novi Sad, 20.07.2013.

 

Poziv na saradnju u izradi Nacionalne strategije Bunjevaca u Srbiji

 

Donošenje strategije razvoja kulturne autonomije nacionalnih manjina predviđeno je Zakonom o nacionalnim savetima nacionalnih manjina u Srbiji. Bunjevački nacionalni savet (BNS) formirao je decembra 2012. godine Odbor za izradu Studije o političko-sociološko-ekonomskom položaju Bunjevaca. Iako se neposredno ne odnosi na donošenja strategije, cilj imenovanog Odbora BNS usmeren je na pripremanje pomenutog dokumenta.  

 

Kao imenovani član navedenog Odbora BNS, predsednik Odbora za nauku Bunjevačke Matice, dr Aleksandar Raič, zaključio je da ovaj Odbor Bunjevačke Matice treba da formira ekspertski tim, koji će pripremiti nacrt Nacionalne strategije i na taj način doprineti izvršenju navedene zakonske obaveze BNS. 

 

Izrada strategije zahteva rad u tri etape: 1) izrada ekspertske verzije nacrta Strategije, 2) javna rasprava, prikupljanje predloga i sugestija i završavanje ekspertske  verzije, 3) utvđivanje predloga strategije (završno savetovanje ekspertskog tima BM, Odbora BNS, predstavnika-nosilaca ovlašćenja bunjevačkih institucija i organizacija i funkcionera državnih organa i drugih društveno-političkih subjekata, odgovornih za ostvarivanje uslova budućeg ravnopravnog razvoja bunjevačke nacionalne zajednice u Srbiji). Nakon prihvatanja predloga od strane Odbora BNS, strategiju donosi BNS kao dokument predviđen Zakonom.

 

Cilj saradnje

 

Prva etapa izrade strategije mora se oslanjati na pouzdane izvore informacija (statistike, izveštaji iz bazičnih organizacija i institucija, uključujući izveštaje komisija BNS). Za realnost i ostvarljivost strategije posebno je važno da se „sa terena“ dobiju konkretne i pouzdane informacije koje će omogućiti da usvojeni dokument strategije ne bude samo papir za odlaganje u arhive i fioke, nego da doprinese aktiviranju Bunjevaca kao demokratskog subjekta u Srbiji. Radi toga, još tokom rada ekspertskog tima Odbora za nauku Bunjevačke Matice, a pogotovo u drugoj etapi javnog razmatranja strategije, važno je obezbediti saradnju bunjevačkih organizacija i institucija, grupa i pojedinaca, putem sagledavanja problema i razvojnih perspektiva pojedinaca, porodica, lokalnih zajednica i celine nacionalnog korpusa Bunjevaca u nastupajućem procesu pridruživanja Srbije Evropskoj Uniji.

 

Ovaj poziv za saradnju ima za cilj motivisanje bazičnih organizacija i institucija bunjevačke nacionalne zajednice na uključivanje u proces pripremanja Strategije putem prikupljanja podataka i informacija od sopstvenog članstva i na sačinjavanje sopstvenih strategijskih planova razvoja uz oslonac na uzajamnu saradnju i ekspertski tim Odbora za nauku Bunjevačke Matice.

 

Način saradnje

Saradnja u prvoj etapi pripremanja Nacionalne strategije (orijentaciono juli-oktobar 2013)

Konsultacije članstva u svakoj bunjevačkoj organizaciji/ instituciji o sagledavanju aktuelnog stanja, o jakim stranama i slabostima, šansama i pretnjama/ ograničenjima budućeg razvoja, o viziji budućnosti Bunjevaca kao nacionalne zajednice.

Iz ovih konsultacija treba da proistekne

Nacrt strateškog plana koji uključuje:

●      Naziv organizacije/ institucije

●      Opšti opis stanja organizacije/ institucije (Bunjevaca)

●      Okruženje u kojem se odvija razvoj (pogodne okolnosti i pretnje)

●      Ocene o jakim i slabim stranama organizacije/ institucije

●      Vizija budućnosti i strategije/ putovi njenog ostvarenja

●      Ocene položaja i perspektive posebnih kategorija Bunjevaca (omladina, žene, zaposleni, učenici i studenti, seosko i gradsko stanovništvo, politički aktivisti, Bunjevci-Hrvati, itd.)

●      Prioritetni ciljevi strateškog plana (narednih pet godina)

●      Finansijski okvir realizacije plana (željeno i ostvarljivo)

●      Pregled ključnih subjekata od čijeg angažovanja zavisi postizanje strateških ciljeva (bunjevačke organizacije, BNS, bunjevačke stranke, škole, opštinska samouprava, APV, Republika, IPA fondovi EU, itd.)

●      Pregled glavnih primedbi i predloga dobijenih tokom konsultacija

●      Tim koji je sastavio nacrt strateškog plana

 

Saradnja u drugoj etapi pripremanja strategije

Javna rasprava o nacrtu Nacionalne strategije

– prezentacije ekspertskog tima u bunjevačkim organizacijama i institucijama

(orijentaciono novembar-decembar 2013)

 

Bunjevačke organizacije koje prihvate saradnju na izradi nacionalne strategije, dobiće instrukcije koje se mogu koristiti u prvoj fazi izrade strateškog plana.

Slanje dopisa

Dopise (saglasnosti o saradnji, izveštaje, nacrte strateških planova, i sl.) slati putem emaila prof. A. Raiču, predsedniku Odbora za nauku Bunjevačke Matice UGBunyevci@gmail.com (za pitanja se obratiti na tel. 061 2785911).

 

Predsednik Odbora za nauku

Dr Aleksandar Raič

Smotra bunjevačke publicistike

U organizaciji Udruženja građana „Bunjevci“ iz Novog Sada 16. maja 2013. godine, u okviru godišnjeg plana aktivnosti Koordinacionog odbora društava za jezike i kulturu nacionalnih manjina Vojvodine pri Zavodu za kulturu Vojvodine iz  Novog Sada, održana je kulturna manifestacija „Pečat vrimena – Smotra bunjevačke publicistike“. Svrha ove manifestacije bilo je prikazivanje najnoviji ostvarenja izdavača bunjevački štampani i elektonski informacija trajnije vridnosti za negovanje nacionalnog identiteta i rišavanje egzistencijalni problema bunjevačke nacionalne zajednice u Bačkoj (uključujuć i Bunjevce u Mađarskoj).

U uvodnom divanu, voditelj ove manifestacije, pridsidnik UG „Bunjevci“ iz Novog Sada dr A. Raič, naglasio je važnost publicistike u razvoju demokratskog dijaloga u nacionalnoj zajednici Bunjevaca. Na to upućiva prigled stanja u bunjevačkim štampanim i elektronskim medijima. Već ovlašni prigled otkriva prisustvo publikacija, pritežno štampani knjiga i novina, al i elektronski, kaki su radio i TV programi, koje ostaju okrenite komemorativnom duhu sićanja i tuge nad prošlim vrimenima i tradicionalnim vridnostima (muzike, igre, starovinski običaja, ila) većma neg aktuelnim problemima bunjevačke nacionalne zajednice. Primetno je i pojavljivanje politički aktera, koji komuniciraju uglavnom priko žestoki saopštenja, koja vrlo često sama za sebe običnim čitaocima nisu jasna, niti se iz nji može razaznat šta stoji iza nji. Iz takog stanja, brez demokratskog foruma sposobnog za usklađivanje mišljenja i svođenje politički struja na stvarni interes bunjevačke zajednice, moguć je izlaz omogućivanjem dijaloga i rasprave na stranicama publikacija. Take javne komunikacije mogu doprinet razjašnjavanju nesporazuma ko i labavljenju u poslidnje vrime u našoj zajednici ispoljeni konflikata. Tako dilovanje publicistike moguće je kad u nacionalnoj zajednici već postoje kulturom formirani kanali debate, sučeljavanja gledišta, iznošenja ubedljivi argumenata. Kod nas Bunjevaca taka publicistika je tek na početku. Vidimo to na primeru dilovanja našeg nacionalnog saveta. Bunjevački Nacionalni Savet je „vlada brez parlamenta“. Osim sidnica BNS nema nikakog foruma na kojem bi se ideje, projekti, vridnosni sistem ocinjivanja, kristalisali prid zainteresovanom publikom, biračima i korisnicima resursa koje BNS dili brez utvrđene nacionalne strategije pridviđene Zakonom o savetima. BNS u budućnosti mora organizovat šira savitovanja nosilaca demokratski izabrani funkcionera bunjevački institucija i afirmisani nezavisni intelektualaca, kako bi se za zajednicu odabrali najbolji putovi razvoja. A oko taki savitovanja mož se odvijat publicistička aktivnost iz koje dolaze razjašnjenja i projekti rešavanja realni problema bunjevačke nacionalne zajednice.

U glavnom dilu programa ove manifestacije pridstavljena je bogata izdavačka dilatnost većine izdavača bunjevačke publicistike.

Izdavačku dilatnost Bunjevačke Matice iz Subotice, ko najstarijeg i najplodnijeg izdavača publikacija značajni za očuvanje i razvoj nacionalnog identiteta Bunjevaca, pridstavio je Ivan Sedlak, pridsidnik Matice. On je posebno izdvojio rezultate konkursa u okviru projekta „Lipa rič“ koja već više godina uspiva podstaknit bunjevačku mladež na pisanje pisama i manji esejski sastava. Ovim putom mobiliše se stvaralaštvo talentovani mladi pisnika i pisaca šta se može pratit iz serije objaviti knjiga u ediciji „Lipa bunjevačka rič“. Matica je uspila proširit svoju piblicističku dilatnost takođe na oblast dramske i muzičke umitnosti ko i na amatersku likovnu umitnost (slamarstvo).

Bunjevački informativni Centar iz Subotice snažno je prisutan u kulturnom i društvenom životu bunjevačke zajednice sa njegove tri publikacije: „Bunjevačke novine“ koje su značajne i uticajne ko tribina otvorena prema živim potrebama bunjevačke nacionalne kulture, „Tandrčak“ novine za dicu i serija knjiga „Tandrčkovo blago“ koje daju nemirljiv doprinos formiranju nacionalnog identiteta bunjevačke dice i mladeži. Prezentaciju ovih publikacija dala je mr Suzana Kujundžić Ostojić glavna i odgovorna urednica ovih izdanja i pridsidnica Odbora za jezik Bunjevačke matice.

Interpretaciju članka o dilatnosti biskupa Lajče Budanovića iz „Bunjevačkih novina“ na temu „Publicistička aktivnost L. Budanovića u Novom Sadu i savremena bunjevačka publicistika“ dao je autor članka Zvonko Stantić, predsednik Odbora za istoriju Bunjevačke matice. Ovim divanom, Z. Stantić je dodirnio važno pitanje bunjevačke inteligencije ko subjekta publicističkog stvaralaštva (teškoće formiranja bunjevačke inteligencije nakon povlačenja obrazovani svećenika iz javnog života bunjevačke zajednice).

Udruženje građana „Bunjevačko kolo“ iz Sombora pridstavilo je dvi važne publikacije koje doprinose produljivanju horizonta nacionalne svisti Bunjevaca u prošlost koja nam je dosada bila skoro nepoznata, „Da Bunjevac dušu ne izdade“ i „Somborska hronika fra Bone Mihaljevića“. Prezentaciju ovi publikacija dao je poštivani Milan Stepanović urednik tih publikacija naglasivši doprinos Bunjevaca formiranju građanskog društva u Somboru i nigovanju ravnopravni multinacionalni odnosa u toj varoši u osamnajstom i devetnajstom viku. Prigodne izvode iz navideni knjiga čitale su gospođe Marija Bošnjak i Ružica Parčetić. Bunjevci iz Sombora su izložili nikolko umitnički slika u tehniki slame nastale u okviru produkcije sekcije slamarki UG „Bunjevačko kolo“ iz Sombora.

Bunjevački kulturni centar Bajmok, pridstavljen pridsidnikom Brankom Pokornićom, učestvovo je sa prezentacijom svoji izdanja koja su nastala iz već tradicionalnog Festivala bunjevački ila – „Kuvar“ i četri godišta Biltena Festivala. B. Pokornić je takođe divanio o desetak filmova priređeni u okviru pomenitog Festivala – najnoviji je film o muzičkom stvaralaštvu Pere … Haje …

Udruženje građana „Bunjevci“ iz Novog Sada, pridstavilo se sa prvom sveskom Zbornika za kulturu i društvena pitanja bačkih Bunjevaca „Bunjevački prigled“ ko i za štampu pripremitom knjigom „Otkrivanje Bunjevaca“ (studije i članci A. Raiča u elektronskoj verziji). Pridstavljajuć prvu svesku „Bunjevačkog prigleda“, urednik tog Zbornika, dr A. Raič je divanio o nastojanju ove publikacije da se afirmiše ko tribina angažovane društvene misli i kulturnog stvaralaštva Bunjevaca. Ovaj Zbornik teži pokrenit dijalog o svim etničkim i nacionalnim pitanjima razvoja bunjevačke zajednice, što, kako se pokazalo, nije lak zadatak.

Na kraju ove smotre bunjevačke publicistike divanio je Mirko Bajić, direktor Bunjevačkog izdavačkog Centra, naglašavajući važnost osnivanja Zavoda za kulturu Bunjevaca.

Sumirajuć rad ove kulturne manifestacije bunjevačke publicistike, dr A. Raič je, pozivajuć se na mišljenja izneta od strane učesnika ove smotre, konstatovo opravdanost ovaki smotri i formuliso zaključke o temama koje zasluživaje posebnu pažnju u bunjevačkoj publicistiki.  

1)Važno je nastavljanje i dalji razvoj postojeće publicističke delatnosti bunjevački izdavača,  uz podršku od strane Bunjevačkog nacionalnog saveta, dosad postignite njeve specijalizacije. 2)Zasluživaje posebnu pažnju nova područja programske aktivnosti koja postavljaje i osvitljavaje aktuelne i protivrečne teme (di nema saglasnosti) u čemu posebnu važnost imaje strateške teme oko koji se pokaziva sukobljavanje interesa i koncepcija oko razvoja bunjevačke nacionalne zajednice.  3)Važno je podizanje javnog diskursa (divana, debate) na nivo demokratskog dijaloga sa autorskim oblicima komunikacija u kojima se znade ko šta misli i koje interese zastupa. 4)Zasluživa pažnju pitanje koncepcije i načina ostvarivanja Zavoda za kulturu Bunjevaca Vojvodine, institucije koja može ostvarit svoj strateški značaj ako se uklopi u naučno formulisanu i demokratski usvojenu nacionalnu strategiju Bunjevaca.