Šta je Bunjevačka e-Biblioteka?
Publicistička dilatnost, i istraživačka dilatnost koja joj prithodi, u
bunjevačkoj zajednici nije jednostavno ostvariv cilj. Obimno područje
nepoznatih društvenih, kulturnih, političkih i ekonomskih procesa, koji
bunjevačku zajednicu dovode u položaj malog ugroženog naroda, zahtiva
višegodišnju aktivnost tima profesionalno posvićenih intelektualaca.
U bunjevačkoj zajednici takih pojedinaca jedva se može nabrojat prstima
dviju rukivi. I nijedan od nji nije profesionalno angažovan u nikoj bunjevačkoj instituciji na poslu naučnog razjašnjavanja etničkog i nacionalnog samoidentifikovanja Bunjevaca .
Nije stoga čudno, da se kulturna i publicistička produkcija Bunjevaca
pritežno izražava kroz tradicionalno-virsku folklornu aktivnost okrenitu
prošlosti, zaziruću od mučni problema savrimenog života. U isto vrime,
bunjevaštvo kopni. Smanjilo se demografski sa 21000 iz 1991. godine na
16469 u 2011. godini. Smanjili se nacionalno opridiljeni Bunjevci ispod
populacije, koja se, iako još pravno-politički zabranita, 1971. godine
potvrdila ko etnička zajednica od 18258 duša. Znak je to kako posustaje
elan generacije koja se otrgla iz nasilnog osporavanja prava Bunjevaca i
Šokaca na nacionalnu samoidentifikaciju iz 1945. godine.
Uporido sa ovim zabrinjavajućim trendovima, oko nas se odvijaje događaji
koji opominju al i upućivaje na šanse oporavka, obnavljanja i napritka
našeg naroda. Srbija se otvara šansama koje stvara rišavanje problema
koje prid Evropsku Uniju stavlja aktuelna izbeglička kriza, narušavanje
odnosa na Evroazijskom prostoru i u samoj Evropskoj uniji. Praćenje ovi
procesa i stvaranje jasnog proaktivnog pogleda u izglednu budućnost
Sridnje i Jugozapadne Evrope (Balkana), uslov je da se naš narod do
kraja 21. vika ne nađe med gubitnicima i svede se na hiljadu-dvi
nevidljivi pripadnika „egzotičnog etničkog relikta“.
Zadržavanje pogleda Bunjevaca na uskom vidokrugu Subotice i Sombora –
brez uspostavljenog osićanja zajednice sa Bunjevcima u Bajskom trouglu –
nemož izvest naš narod na put sa jasnom vizijom budućnosti. Taka vizija
stvara se kritičkim pritresanjom šansi koje pruža realna budućnost. Nije
to moguće brez oslanjanja na kritiku prošlosti i razvijavanja ideološke
magle, koju su ostavili nacionalizmi, čiji agresivni pohod je ostavio
traumu na dušama sviju naroda bivše Jugoslavije, a posebno mali naroda
kaki su i Bunjevci.
Bunjevačka e-Biblioteka, početak čijeg stvaranja ovde pridstavljamo,
namenita je razbistravanju idejnog horizonta bunjevačke nacionalne
zajednice radi njenog demokratskog konsolidovanja ko civilnog društva.
Taj je horizont zakrčen šumom protivrični ideološki putokaza i
zavodljivi raskršća izgrađeni od vrimena opšteg nacionalnog buđenja i
„priporoda“ okolni naroda. A upravo taki putokazi propagirani su med
Bunjevcima, brez naučne kritike ideološki konstrukcija njevog etničkog
identiteta, kako bi lakše pristali na stranačka ideološka svrstavanja i
nacionalna odrođavanja. Zahvaljujuć tim ideološkim iskrivljavanjima, naš
je narod danas nacionalno podiljen, iako mnogima med nama postaje jasno
da je opšta bunjevačka kulturno-civilizacijska osnova oslonac opstanka i
afirmacije naše zajednice kao uvažavanog demokratskog subjekta u našem
zavičaju – multinacionalnom srpsko-mađarskom regionu bunjevačkog
trograđa (Baja-Sombor-Subotica).
Kako je moguće prići na drugu stranu ideološkog smoga i dospit na
uzvišenje s kojeg puca pogled sa jasnom perspektivom održive budućnosti
Bunjevaca?
Teorijsko-kategorijalni okvir BeB
Moguće je to kad se svati realni proces razvoja bunjevačke zajednice
tokom poslednja četri vika. Drugim ričima, kad Bunjevci sebe razumidu
kao društvene subjekte, koji sami sebe etnički i nacionalno identifikuju
i organizuju svoju zajednicu kao sposobnu za opstanak i razvoj u
konkurenciji sa drugim okružujućim zajednicama. To je razvoj od (1)
etničke manjine rasuti i slabo povezani rodova, bratstava i plemena, šta
ji okuplja samo crkva (stanje iz 17-18 vika), priko (2) nacionalne manjine kojoj je država većinskog titularnog naroda dodelila (ili jim to osporava) taki status
zafaljujuć zaktivima instanci veliki sila el međunarodne zajednice, do
(3) nacionalne zajednice uspostavite zafaljujuć demokratskoj
konsolidaciji različiti ranije raštrkani etnički manjinski elemenata i
do (4) konstitutivnog naroda – posle Prvog svitskog rata među dilom
Bunjevaca očekivanog al neostvarenog statusa „četvrtog plemena“ ustvari
nacije u nekoj projektovanoj ali iluzornoj demokratskoj, federativnoj
državnoj zajednici južnoslovenskih naroda.
Istorijska saznanja pokazivaje kako su Bunjevci, u prvoj etapi svoje
etnogeneze i naciotvorstva, šta se završila krajom Prvog svitskog rata,
ispoljili snažnu istorijsku energiju al da nisu uspili izgradit sopstveno
konsolidovano civilno društvo. Zafaljujuć tome dospili su se izborit –
samo u Srbiji – za status nacionalne manjine. U tim statusu, njev razvoj
je osto na malim rezultatima koje mogu ostvarit političke stranke i
nepovezane NVO, kako to uvid u aktuelno stanje dva bunjevačka
nacionalno-manjinska korpusa pokaziva. Etapu snažnog solidarnog civilnog
društva Bunjevci dosad nisu dostigli. U tome je glavnina problema njevog
održivog razvoja u doglednoj budućnosti.
Ovo šta je maloprije naznačeno, naučna je hipoteza koja orijentiše
istraživačku aktivnost na stvaranju BeB. Brez razumivanja procesa
etničke i nacionalne samoidentifikacije Bunjevaca, koja dobija
društveno-politički izraz u četri naznačene istorijske etape njevog
organizovanja, nije moguće divanit o Bunjevcima kao istorijskom
subjektu. Kad se rasprava o Bunjevcima svodi na posmatranja i ideološke/
idejne intervencije drugih o prirodi, identitetu, istoriji i genezi našeg naroda, zanemaruje se suština bunjevačkog pitanja – ostvarivanja ljudskih i manjinskih, nacionalnih prava na kulturnu autonomiju onih dvadesetak hiljada nacionalno samoidentifikovanih pripadnika etničke grupe Bunjevaca u Srbiji i Mađarskoj (niki nalaze da je takođe rič i od oko jednog miliona bunjevačke populacije koja je važna al nevidljiva i zanemarena konstituanta u istrorijskom procesu hrvatskog naciotvorstva).
Mapa (plan) BeB stoga obuhvata i naučne, još više ideološke,
intervencije drugih, ne-bunjevačkih autora, o Bunjevcima. To su,
prvenstveno, pisci o Bunjevcima koji su učestvovali i danas tako
nastupaju, kao akteri državnog naciotvorstva u zemljama u kojima
Bunjevci žive i nastoje makar sačuvat, ako ne i u ranopravnoj miri,
razvit svoj kulturni, etnički i nacionalni potencijal. To su autori i
obimna literatura o Bunjevcima prvenstveno u Hrvatskoj, potom u Srbiji i
Mađarskoj. Tu spadaju i autori i literatura o Bunjevcima šta
institucionalno potiču iz Katoličke crkve kao i iz institucionalizovane
nauke širom svita. Naposlitku, pod ostalima podrazumivaje se autori i
literatura o Bunjevcima iz niza međunarodnih nacionalnih i naučnih
sredina (Crna Gora, BiH, SAD, Kanada, Austrija, …) koje Bunjevce
posmataju naučno, kao deo širih naučnoistraživačkih tema.
Ukrštanjem opisana dva krila bunjevačkog problema – tematike
odnosa Bunjevaca prema sebi i problematike intervencije
Drugih prema Bunjevcima, dobija se potpunija, pa i objektivnija slika
stanja i razvojnih šansi Bunjevaca, što čini jezgro nastojanja da se
stvori Bunjevačka e-Biblioteka ko korak prema enciklopediji bunjevistike.
Istraživačko-recenzentski postupak
Svrha aktivnosti na stvaranju Bunjevačke e-Biblioteke (BeB) je izbor
kritički procenjenih tekstova značajnih za sagledavanje ključnih
aspekata etničke i nacionalne samoidentifikacije Bunjevaca. Gore je
skiciran saznajni proces poimanja nacionalne samoidentifikacije
Bunjevaca. Taj proces operacionalizovan je kroz četri koraka –
istraživanja/trijaže ključnih riči na internetu, izboru uzorka autora i
tekstova, recenziranja izabranih tekstova, i završne diskusije i
izvođenja zaključka o autorima i tekstovima koji zasluživaje uključivanje
u bibliografiju BeB.
Postupak izvođenja i prikazivanja istraživačko-recenzentskih aktivnosti
na e-mejl stranicama BeB je sledeći:
1-Pregled teme na internetu – prvi uvid u relevantne www stranice u vezi
sa ključnim ričima koje čine saznajno-analitički okvir
samoidentifikacije Bunjevaca, unakrsno povezivanje leve i desne strane
saznajnih kategorija BeB (Bunjevci o sebi AND Drugi o Bunjevcima) –
upućivanje na linkove šireg uzorka institucija, autora i tekstova;
2-Izbor autora i tekstova – prikaz idejno-teorijskih i metodoloških
pristupa izabranoj temi i izbor užeg uzorka autora i radova relevantnih
za bunjevačku zajednicu;
3-Recenzija izabranih tekstova – pisanje recenzije (poziv
zainteresovanim autorima na saradnju) – publikovanje na BeB integralnih
autorskih tekstova ili upućivanje na linkove tekstova postavljenih na
drugim internet stranicama;
4-Komentari – Diskusija – Zaključni sažetak – Upućivanje na komentare
na Blogu Bunjevačkog prigleda, kritički sažetak diskusije/komentara na
Blogu BP i zaključak na stranici BeB.
Ovaj postupak se oslanja na Docear platformu i njen rezultat – mapu uma
(Mind map) BeB – ova mapa može se timski razmenjivati, dopunjavati,
anotirati.
Videti URL: http://www.docear.org/ (besplatna aplikacija se preuzima sa
ove stranice)
***
Cili postupak izrade i publikovanja bunjevačke literature i njeni autora
na Bunjevačkoj e-Biblioteki, upućiva na identifikovanje i promovisanje
objavljeni tekstova o Bunjevcima u savrimenoj e-publicistici, putem
njihove kritičke recenzije, na pridstavljanje radova i njevih autora
široj, posebno bunjevačkoj čitalačkoj publici i na pružanje prilike
autorima, posebno bunjevačkim, za pokretanje pitanja od šireg značaja za
bunjevačku zajednicu.
AR
Bunjevački prigled 